تنش ها بین ایالات متحده و ایران بالا گرفته است. آمریکا ادعا می کند که ایران در حمله به دو نفتکش ژاپنی در نزدیکی تنگه هرمز درزمان بازدید نخست وزیر شینزو آبه نقش داشته است؛ و دولت ترامپ دستور به اعزام نیروهای نظامی به خاور میانه داده است.

شتباه ژاپن: اطاعت دیپلماتیک کورکورانه از ایالات متحده

حملات برای زمان ملاقات آبه با رهبر ایران، علی خامنه ای برنامه ریزی شده بود؛ ملاقاتی که نخست وزیر ژاپن امیدوار بود تا در آن نقش میانجی بین ایران و ایالات متحده را ایفا کند. اما در پس این پیام خوش آمد گویی چیزی بیش از آنچه به نظر میرسد وجود دارد.

در روز وقوع حملات، استاد ریوهو اوکاوا – موسس و رهبر گروه هپی ساینس – گفتگویی را با فرشته نگهبان رئیس جمهور ایران حسن روحانی انجام داد. فرشته نگهبان روحانی گفت: “من بسیار از آمدن آبه خوشحالم، اما او شدیدا به عنوان نماینده ترامپ رفتار می کند”. او متذکر شد که برخی گروه ها داخل ایران از سفر آبه خشنود نیستند.

شرایط نشان می دهد که حملات در واقع یک پیام سیاسی بوده است.

اعلام شده است که در حمله از مین های دریایی استفاده شده است. سیجی آکیتا، دستیار استاد دانشگاه در دانشگاه هپی ساینس، و متخصص در حوزه امنیت ملی در گفتگو با مجله لیبرتی چنین گفت.

ما هنوز نمی دانیم چه کسی پشت حمله به نفتکش هاست اما بنظر میرسد این حملات طبق ادعای ایالات متحده توسط نیروهای جمهوری اسلامی ایران انجام شده باشد. مین های زیر دریایی که در حمله به نفتکش ها استفاده شده فقط می تواند در اختیار نیروهای حکومتی باشد.

بهرحال، اگر آنها می خواستند کشتی ها را غرق کنند از موشک های زیر دریایی برای این منظور استفاده می کردند. در واقع، آنها مین ها را بالاتر از سطح دریا کار گذاشتند تا پس از انفجار آب وارد کشتی نشود. تمامی اینها بیانگر این است که هدف این حملات غرق کردن کشتی ها نبوده است. این نوعی پیام سیاسی تلقی می شود.

اگر اینطور است، دلیل ناراحتی و انگیزه ایران چه می تواند باشد؟

سال گذشته دولت ترامپ از توافق هسته ای زمان اوباما با ایران کناره گیری کرد و آن را یک سیاست اشتباه خواند. همچنین تحریم های جدیدی بر علیه ایران وضع کرد تا آنها را برای حضور در یک توافق هسته ای با شرایط جدید تحت فشار قرار دهد.

ژاپن نیز از تحریم های اتخاذ شده حمایت کرد، اما واردات نفت ژاپن از ایرا ن تنها معادل 3.8% مصرف نفت ژاپن است. در حقیقت، تصمیم ژاپن به تحریم نفت ایران بیشتر یک پیام سیاسی بدین مضمون بود که از آمریکا حمایت می کند.

ژاپن به طور کورکورانه از قضاوت های آمریکا حمایت می کند. با در نظر گرفتن موارد فوق می توان حمله به کشتی های نفت کش ژاپن را نشانه بی اعتمادی ایران به نقش بی طرفی دانست که ژاپن ادعای آن را دارد. چون ژاپن در زمینه سیاسی اختیار مستقلی از خود ندارد و کاملاً تابع سیاست های آمریکا است.

تقریبا 30% حمل نفت خام جهان از مسیر تنگه هرمز انجام می شود. ایران با تحمیل کنترل و یا ایجاد بحران در این منطقه می تواند به آمریکا فشار وارد کند.

حمایت ژاپن از اسرائیل عادلانه نیست

سال گذشته ایالات متحده از توافق هسته ای با ایران کناره گیری کرد تا توافق با شرایط سخت تری را به ایران تحمیل کند. اما باید به این نکته توجه داشت که عدالت از نگاه آمریکائی ها تا چه اندازه درست و توجیه پذیر است.

اسرائیل تنها کشور در خاور میانه است که آمریکا اجازه دستیابی به سلاح هسته ای را به آن داده است. دولت ترامپ به شدت حامی اسرائیل است. به عنوان مثال، آمریکا مالکیت اسرائیل را بر بلندی های جولان که طی جنگ شش روزه با سوریه به اشغال در آمد را به رسمیت شناخته است.

قوانین بین الملل تصریح می کند که مالکیت بر بخشی از خاک کشور دیگر از طریق اشغال نظامی غیر قابل قبول است. به رسمیت شناختن مالکیت اسرائیل بر بلندی های جولان نقض این قانون در سطح بین المللی است.

برای کشورهای عرب، موضوع شکل گیری کشور اسرائیل از اساس ناعادلانه است. اسرائیل در سال 1948 و با مساعدت مذهبی مسیحیت بر پایه این اعتقاد که کمک کردن به قوم یهود برای ساخت سرزمین موعودشان زمینه ساز بازگشت مسیح است شکل گرفت.

اما تشکیل کشور فلسطین به معنای اجبار فلسطینی ها به مهاجرت از سرزمین خودشان بود. از آن زمان تا کنون چهار جنگ در خاور میانه رخ داده است که 25 سال طول کشیده است.

به بیانی دیگر، شکل گیری اسرائیل دلیل اصلی تنفر مسلمانان از اسرائیل و آمریکاست.

دانشمند علوم سیاسی هانا آرنت یک فرد یهودی اما منتقد جنبش صهیونیسم بود. آرنت معتقد بود دکترین صهیونیسم به معنای شناخت یهود به عنوان قوم برتر، به طرز کنایه آمیزی مشابه دکترین آریایی نازی هاست، فلسفه ای که خود پایه رنج مردم یهود شد.

اسرائیل در کرانه غربی رود اردن واقع است و مرزهای آن توسط سیم خاردارهای الکتریکی فلسطینی ها را از اسرائیل دور نگه می دارد. در داخل مرزها شهرک های اسرائیلی ساخته شده است. نازی ها با تفکری مشابه یهودی ها را منزوی و در مرحله بعد قتل عام کرده بودند.

شهرک سازی های اسرائیلی در کرانه غربی رود اردن به مرور تمامی منطقه را تبدیل به قلمرو اسرائیل کره و کار را برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین سخت تر کردند. سیاست های اسرائیل مانع تلاش بین المللی برای ایجاد یک همزیستی مشترک بین مسلمانان و یهودی ها در منطقه و شکل گیری مسالمت آمیز فلسطین در کنار اسرائیل شده است.

با توجه به موارد فوق، آیا نخست وزیر آبه نسبت به نگاه کشورهای عرب به ژاپن به عنوان حامی اسرائیل آگاه است؟ اگر ژاپن حامی جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای است، عدالت سیاسی اقتضا می کند که نسبت به حمایت آمریکا از دسترسی اسرائیل به سلاح سیاسی بی تفاوت نباشد. انجام نقش میانجی نیازمند حساسیت به رعایت عدالت و تعادل است.

ژاپن به عنوان یک داور مذهبی

تنش ها در خاور میانه تنها بر سر مالکیت ارضی نیست. این تنش ها در حقیقت تضاد بین دو دین و ایدئولوژی یکتاپرستانه، اسلام و یهودیت است.

درست است که از رویکرد اسلام در نقض حقوق بشر و مقاومت در برابر مدرن سازی انتقاد می شود. در اسلام توجه بیشتری به برابری نسبت به آزادی فردی وجود دارد و اصولی در حکومت های اسلامی دیده می شود که با دنیای امروزی همسو به نظر نمی رسد.

یهودیت و مسحیت، از طرف دیگر، اسلام را به طور یکطرفه قضاوت می کنند. پس از حملات 11 سپتامبر، جنبشی در مسیحیت شکل گرفت که اسلام را به تروریسم مرتبط می دانست و بی اعتمادی را نسبت به مسلمانان ایجاد کرد. اما ربط دادن مسلمانان به خشونت خود جای بحث و انتقاد دارد.

کارن آرمسترانگ، نوسینده و تحلیلگر ادیان، در گفتگو با مجله لیبرتی گفت: به ما اینطور القا شده است که مسلمانان حامی خشونت هستند، اما اگر تاریخ سلطه مسیحیت را مرور کنیم می بینیم که اسلام دینی به مراتب صلج جو و منعطف تری نسبت به مسیحیت است.

بنظر میرسد ادیان یکتاپرستانه جهان از مبارزه با هم دست نخواهند کشید. اکنون چیزی که بیش از همه کمبودش احساس می شود روحیه انعطاف و پذیرش یکدیگر است. اگر ما به مشکلات خاور میانه را از این زاویه نگاه کنیم خواهیم فهمید که ژاپن به چه تلاش هایی نیاز دارد تا بتواند نقش میانجی را در این بحران ایفا کند.

ژاپن تا کنون هرگز تجربه ای در تنش های ادیان یکتاپرستانه نداشته است و شناخت و تحلیل درستی نسبت به این موضوع ندارد. در واقع، ژاپن تاریخی از انعطاف و همزیستی مسالمت آمیز بین دو فلسفه شینتو و بودیسم دارد.

از سویی دیگر، حدوداً یک فرن و نیم پیش ژاپن راه مدرن گرایی با توجه به حفظ سنت و مذهب را پیش گرفت که از آن به اصلاحات میجی نام برده می شود. ژاپن می تواند به دنیای اسلام یاد دهد چگونه تجدد گرایی و اصلاحات را انجام دهند و در عین حال ارزش های خود را بدون دچار شدن به غرب زدگی حفط کند.

ژاپن برای رسیدن به این منظور نیاز به درک عمیقی از ادیان دارد.

کارن آرمسترانگ در کتاب خود “تاریخ خدا” خاطر نشان می کند که جدای از یهوه (خدای جنون آمیزی که فقط به قوم خود توجه دارد)، در عهد قدیم اشاره به خداوند با عنوان الوهیم شده است، به معنای خدای رحمت.
نقش یهوه در عمق بحران بین ادیان یکتاپرستانه به وضوح دیده می شود. برای ایجاد صلح بین سه دین اصلی باید به آموزش های الوهیم یا خدای رحمت توجه کرد. در حقیقت آموزش های الوهیم شالوده اصلی هر سه دین یکتاپرستانه است.

تحقیقات معنوی در هپی ساینس نشان می دهد تعاریف خداوند در مسیحیت و اسلام با هم برابر و منطبق بر صفات الوهیم است. این حقیقت مذهبی می تواند به پایان دادن به اختلافات دو مذهب کمک کند.

چرا سیاست آمریکا در خاور میانه رو به زوال است

ژاپن باید به پایان بحران در خاور میانه کمک کند. در غیر اینصورت شعله ور شدن این آتش می تواند حتی امنیت ژاپن را هم تحت تاثیر قرار دهد.

تشدید تحریم ها ایران را وادار کرده تا سیاست متقابل در پیش بگیرد. ایران تهدید کرده است که با در اختیار گرفتن کنترل تنگه هرمز می تواند تامین نفت را دچار اخلال کند و امیدوار است تا با این سیاست فشار بین المللی را بر آمریکا برای تعلیق تحریم ها بیشتر کند.

اما اگر این پیام از سوی آمریکا با سو برداشت مواجه شود و منجر به اخذ تصمیمات نظامی شدید آمریکا علیه ایران شود، شرایط برای ایران بسیار سخت خواهد شد.

در ژانویه 2008، استاد اوکاوا در سخنرانی اش با عنوان “در پی هر شبی غروبی هست” این اتفاق را پیش بینی کرده بود.

یهودی ها هسته مرکزی سرمایه آمریکا را در اختیار دارند. برای یهودی ها حمایت از کشور موعودشان که در نهایت پس از جنگ جهانی دوم به آن رسیدند اهمیت بسیاری دارد. سیاست آمریکا همواره حمایت از اسرائیل خواهد بود. بنظر من اگر آمریکا انتخابی بین حمایت از ژاپن و یا حمایت از اسرائیل انجام دهد، آنها اسرائیل را انتخاب خواهند کرد.

کشورهایی که از حمله نظامی آمریکا در خاور میانه بیشترین نفع را خواهند برد چین و کره شمالی هستند.

این به این دلیل است که ترامپ دیگر تمرکز لازم را بر آسیا نخواهد داشت. این فرصت مناسب را به چین و کره شمالی خواهد داد که به عنوان حامیان ایران قرار بگیرند. اگر سوریه و روسیه را هم در سناریوی فوق در نظر بگیریم چیدمان لازم برای شروع جنگ سرد ایجاد خواهد شد. ژاپن باید به هر نحو ممکن پلی بین آمریکا و ایران ایجاد کند.